On this Day – 2 January | दिनविशेष

 

On this Day – 2 January

 

दिनविशेष 

१७५७- प्लासीच्या लढाईत इंग्रजांनी बंगालच्या नवाबाचा पराभव केला. या विजयामुळे ईस्ट इंडिया कंपनी सरकारचा पाया घातला गेला आणी ब्रिटिश इस्ट इंडिया कंपनीने कोलकाता काबीज केले. - इंग्रजांनी बंगालच्या नवाब सिराज उद्-दौलाचा पराभव केला. या विजयामुळे ईस्ट इंडिया कंपनी भारतातील एक प्रमुख शक्ती म्हणून उदयास आली. प्लासीची लढाई १७५७ मध्ये २३ जून रोजी झाली. ही लढाई बंगालमधील हुगळी नदीकाठी प्लासी गावाजवळ झाली. या लढाईत इंग्रज ईस्ट इंडिया कंपनीचे नेतृत्व रॉबर्ट क्लाईव्ह करत होते. तर, बंगालच्या नवाब सिराज उद्-दौलाचे नेतृत्व मीर जाफर करत होते. या लढाईत इंग्रजांना विजय मिळाला. या विजयामुळे इंग्रज ईस्ट इंडिया कंपनीला बंगालचा प्रदेश मिळाला. या प्रदेशातून इंग्रजांना मोठ्या प्रमाणात उत्पन्न मिळू लागले. या विजयामुळे इंग्रज ईस्ट इंडिया कंपनीला भारतीय बाजारपेठेत आपला प्रभाव वाढवण्याची संधी मिळाली. प्लासीच्या लढाईचा भारताच्या इतिहासावर मोठा परिणाम झाला. या विजयामुळे इंग्रज ईस्ट इंडिया कंपनी भारतातील एक प्रमुख शक्ती म्हणून उदयास आली. या विजयामुळे भारतावर ब्रिटिश राजवटीचा पाया घातला गेला.

१८८१- लोकमान्य टिळकांनी पुणे येथे मराठा नियतकालिक सुरु केले. - लोकमान्य टिळक हे भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीतील एक महत्त्वाचे नेते होते. त्यांनी अनेक राजकीय, सामाजिक आणि धार्मिक सुधारणांसाठी लढा दिला. लोकमान्य टिळकांनी १८८१ मध्ये पुणे येथे मराठा नियतकालिक सुरु केले. हे नियतकालिक मराठी भाषेतील एक महत्त्वाचे राजकीय नियतकालिक होते. मराठा नियतकालिकाच्या माध्यमातून लोकमान्य टिळकांनी भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीत महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यांनी या नियतकालिकाच्या माध्यमातून भारतीय जनतेला ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध जागरूक केले. त्यांनी भारतीयांना स्वातंत्र्यासाठी संघर्ष करण्यास प्रेरित केले. मराठा नियतकालिकाच्या माध्यमातून लोकमान्य टिळकांनी अनेक महत्त्वाच्या विषयांवर लेखन केले. त्यांनी या नियतकालिकाच्या माध्यमातून ब्रिटिश राजवटीतील अन्याय, शोषण आणि अत्याचारांवर टीका केली. त्यांनी भारतीयांना स्वातंत्र्यासाठी संघर्ष करण्यास प्रेरित केले. मराठा नियतकालिकाच्या माध्यमातून लोकमान्य टिळकांनी भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीला एक नवी दिशा दिली. त्यांनी या नियतकालिकाच्या माध्यमातून भारतीय जनतेला ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध जागरूक केले आणि त्यांना स्वातंत्र्यासाठी संघर्ष करण्यास प्रेरित केले.

 

 

१८८५- पुणे येथे फर्ग्युसन महाविद्यालय सुरु झाले. - १८८५ मध्ये पुण्यात फर्ग्युसन महाविद्यालय सुरु झाले. हे महाविद्यालय भारतातील एक प्रतिष्ठित आणि ऐतिहासिक शिक्षणसंस्था आहे. या महाविद्यालयाची स्थापना सर जेम्स फर्ग्युसन यांच्या नावावरून झाली, जे ब्रिटिश राजवटीतील एक इतिहासकार आणि पुरातत्त्वविद होते. फर्ग्युसन महाविद्यालय हे कला, वाणिज्य आणि विज्ञान या शाखांमध्ये पदवी आणि पदव्युत्तर पदवी कार्यक्रम प्रदान करते. या महाविद्यालयात अनेक प्रसिद्ध विद्वान, नेते आणि उद्योगपतींनी शिक्षण घेतले आहे. त्यात लोकमान्य टिळक, महात्मा गांधी, जवाहरलाल नेहरू आणि इंदिरा गांधी यांचा समावेश आहे. फर्ग्युसन महाविद्यालय हे पुण्यातील सांस्कृतिक आणि बौद्धिक केंद्र मानले जाते. या महाविद्यालयात अनेक कलात्मक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम होतात. या महाविद्यालयात एक मोठे ग्रंथालय आहे, ज्यात दुर्मिळ आणि किमतीच्या पुस्तकांचा संग्रह आहे.

 

१९०५- मांचुरियातील पोर्ट ऑर्थर सिटी येथील लढाईत जपानी सैन्याने रशियाचा पाडाव केला. - पोर्ट ऑर्थर लढाई ही १९०४-१९०५ च्या रशिया-जपान युद्धातील एक महत्त्वाची लढाई होती. ही लढाई मंचुरियातील पोर्ट ऑर्थर शहराजवळ झाली. या लढाईत जपानी सैन्याने रशियन सैन्याचा पराभव केला. पोर्ट ऑर्थर लढाईचा इतिहासावर मोठा परिणाम झाला. या लढाईमुळे जपान जगातील एक प्रमुख शक्ती म्हणून उदयास आली. या लढाईमुळे रशियाच्या साम्राज्यवादी विस्ताराला धक्का बसला. १९व्या शतकाच्या उत्तरार्धात, रशिया आणि जपान दोन्ही देशांमध्ये मंचुरिया आणि कोरियावर नियंत्रण मिळवण्यासाठी स्पर्धा सुरू झाली. रशिया मंचुरियात रेल्वेमार्ग बांधण्याचा प्रयत्न करत होता. यामुळे जपानला धोका निर्माण झाला. जपानने रशियाला मंचुरियात रेल्वेमार्ग बांधण्यास प्रतिबंध करण्याची मागणी केली. परंतु, रशियाने ही मागणी मान्य केली नाही. १९०४ मध्ये, जपानने रशियावर हल्ला केला. या युद्धाला रशिया-जपान युद्ध असे म्हणतात. या युद्धात जपानने अनेक लढाया जिंकल्या. त्यापैकी एक लढाई म्हणजे पोर्ट ऑर्थर लढाई. पोर्ट ऑर्थर लढाई १९०५ च्या फेब्रुवारीमध्ये सुरू झाली. या लढाईत जपानी सैन्याने रशियन सैन्याचा पराभव केला. या लढाईत रशियन सैन्याचे मोठे नुकसान झाले. रशियन सैन्याचे अनेक जहाज जपानी सैन्याने बुडवले.

 

 

१९३६- मध्य प्रदेश उच्‍च न्यायालयाची स्थापना झाली. - मध्य प्रदेश उच्च न्यायालय हे भारतातील एक उच्च न्यायालय आहे. हे मध्य प्रदेश राज्याच्या जबलपूर शहरात आहे. या न्यायालयाची स्थापना २ जानेवारी १९३६ रोजी भारत सरकार कायदा, १९३५ च्या कलम १०८ अंतर्गत जारी केलेल्या लेटर्स पेटंटद्वारे झाली. मध्य प्रदेश उच्च न्यायालय हे मध्य प्रदेश राज्यातील सर्वोच्च न्यायालय आहे. या न्यायालयाचे क्षेत्राधिकार मध्य प्रदेश राज्यातील सर्व न्यायालयांवर आहे. या न्यायालयात मुख्य न्यायाधीश आणि इतर न्यायाधीश असतात. मुख्य न्यायाधीशाची नियुक्ती भारताचे राष्ट्रपती सरन्यायाधीशांच्या सल्ल्याने करतात. इतर न्यायाधीशांची नियुक्ती भारताचे राष्ट्रपती मुख्य न्यायाधीशांच्या सल्ल्याने करतात. मध्य प्रदेश उच्च न्यायालय हे मध्य प्रदेश राज्याच्या न्यायव्यवस्थेचे एक महत्त्वाचे घटक आहे. हे न्यायालय राज्यातील नागरिकांना न्याय प्रदान करते. या न्यायालयाने राज्याच्या विकासात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.

 

 

१९४२- दुसरे महायुद्ध – जपानी फौजांनी मनिला, फिलिपाइन्सवर ताबा मिळवला. - दुसरे महायुद्ध सुरू झाल्यानंतर, जपानने दक्षिणपूर्व आशियामध्ये आपला विस्तार सुरू केला. १९४२ मध्ये, जपानी फौजांनी फिलिपाइन्सवर आक्रमण केले. मनिला हे फिलिपाइन्सची राजधानी आणि सर्वात मोठे शहर आहे. जपानी फौजांनी मनिला शहरावर १३ जानेवारी १९४२ रोजी हल्ला केला. या हल्ल्यात अमेरिकन आणि फिलिपिनो सैन्याने जपानी सैन्याला जोरदार विरोध केला. परंतु, जपानी सैन्याचा प्रतिकार मोठा होता. २६ जानेवारी १९४२ रोजी, जपानी फौजांनी मनिला शहरावर पूर्ण ताबा मिळवला. या विजयामुळे जपानने फिलिपाइन्सवर आपला नियंत्रण मिळवला.

 

 

१९४५- दुसरे महायुद्ध – जर्मनीच्या वायुसेनेच्या लढाऊ विमानांनी फ्रेंच, बेल्जियम आणि हॉलंड मधील विमानतळांवर हल्ले केले - दुसरे महायुद्ध सुरू झाल्यानंतर, जर्मनीने युरोपमध्ये अनेक देशांवर आक्रमण केले. या आक्रमणात जर्मनीने अनेक विमानतळांचा ताबा मिळवला. १९४५ मध्ये, दुसरे महायुद्ध जवळपास संपत आले होते. जर्मनीला पराभूत करण्यासाठी, मित्र राष्ट्रांनी जर्मनीच्या विमानतळांवर हल्ले करण्याचा निर्णय घेतला. २० जानेवारी १९४५ रोजी, मित्र राष्ट्रांच्या वायुसेनेच्या लढाऊ विमानांनी फ्रेंच, बेल्जियम आणि हॉलंड मधील विमानतळांवर हल्ले केले. या हल्ल्यात जर्मनीच्या विमानतळावरील अनेक विमाने आणि पायलट नष्ट झाले. या हल्ल्यामुळे जर्मनीच्या विमानतळावरील हवाई शक्ती कमकुवत झाली. यामुळे मित्र राष्ट्रांच्या वायुसेनेला जर्मनीच्या सैन्यावर हल्ले करणे सोपे झाले.

 

 

१९५१- रशियाने ल्युना-१ हे अंतरिक्षयान चंद्राच्या दिशेने प्रक्षेपित केले. - हे अंतरिक्षयान चंद्रावर पोहोचणारे पहिले मानवनिर्मित वस्तू बनले. ल्युना-१ हे अंतरिक्षयान ३ जानेवारी १९५१ रोजी प्रक्षेपित केले गेले. हे अंतरिक्षयान सोव्हिएत युनियनच्या स्पुतनिक-३ या उपग्रहासारख्याच डिझाइनवर आधारित होते. ल्युना-१ हे अंतरिक्षयान चंद्राच्या जवळ पोहोचले. परंतु, त्याला चंद्राच्या कक्षेत प्रवेश करता आला नाही. त्याऐवजी, ते चंद्राच्या जवळूनच जाऊन बाहेर पडले. ल्युना-१ हे अंतरिक्षयान चंद्राच्या जवळून जाणारे पहिले मानवनिर्मित वस्तू बनले. यामुळे अंतराळ संशोधनात एक महत्त्वाचा टप्पा पार पडला.

 

 

१९५४- राष्ट्रपती डॉ. राजेंद्रप्रसाद यांनी भारतरत्न पुरस्काराची स्थापना केली. - भारतरत्न हा भारतातील सर्वोच्च नागरी सन्मान आहे. हा सन्मान राष्ट्रीय सेवासाठी दिला जातो. या सेवांमध्ये कला, साहित्य, विज्ञान, सार्वजनिक सेवा आणि खेळ यांचा समावेश होतो. भारतरत्न पुरस्काराची स्थापना १९५४ मध्ये भारताचे पहिले राष्ट्रपती डॉ. राजेंद्रप्रसाद यांनी केली. या पुरस्काराची रक्कम २५ लाख आहे. भारतरत्न पुरस्काराची निवड भारत सरकारच्या पद्म पुरस्कार समितीद्वारे केली जाते. या समितीमध्ये भारताचे राष्ट्रपती, भारताचे उपराष्ट्रपती, भारताचे सर्वोच्च न्यायालयाचे मुख्य न्यायाधीश आणि इतर काही मान्यवर व्यक्तींचा समावेश असतो.

 

 

१९८५- पुणे येथील फर्ग्युसन महाविद्यालयाच्या शताब्दी निमित्ताने टपाल तिकिटाचे प्रकाशन. - पुणे येथील फर्ग्युसन महाविद्यालय हे भारतातील सर्वात जुन्या आणि प्रतिष्ठित महाविद्यालयांपैकी एक आहे. हे महाविद्यालय १८८५ मध्ये स्थापन झाले. फर्ग्युसन महाविद्यालयाच्या शताब्दी निमित्ताने, भारत सरकारने १९८५ मध्ये एक टपाल तिकिट प्रकाशित केले. हे टपाल तिकिट ५० पैशांच्या मूल्याचे होते. टपाल तिकिटावर महाविद्यालयाच्या इमारतीचे चित्र होते. या इमारतीचे डिझाइन सर जे.जे. वास्तुविशारदांनी केले होते. टपाल तिकिटाच्या प्रकाशनाचा उद्देश महाविद्यालयाच्या शताब्दीचा उत्सव साजरा करणे आणि महाविद्यालयाच्या इतिहास आणि महत्त्वाबद्दल जागरूकता निर्माण करणे हा होता.

 

 

१९८९- मार्क्सवादी विचारसरणीचे पथनाट्यकार, लेखक, दिगदर्शक, कवि आणि गीतकार सफदर हश्मी यांची नवी दिल्ली येथे पथनाट्य करत असतानाच निर्घृण हत्या.  - १९८९ साली १३ जुलै रोजी, मार्क्सवादी विचारसरणीचे पथनाट्यकार, लेखक, दिग्दर्शक, कवी आणि गीतकार सफदर हश्मी यांची नवी दिल्ली येथे पथनाट्य करत असतानाच निर्घृण हत्या करण्यात आली. हश्मी हे "आल्ट्रामांडिन" या पथनाट्याचे प्रयोग करत होते. या पथनाट्यात त्यांनी भारतातील राजकीय आणि सामाजिक परिस्थितीवर भाष्य केले होते. पथनाट्याच्या प्रयोगादरम्यान त्यांच्यावर गोळीबार करण्यात आला आणि त्यांना ठार करण्यात आले. हश्मी यांची हत्या ही भारतातील अभिव्यक्ती स्वातंत्र्यासाठी एक मोठा धक्का होता. हश्मी यांची हत्या ही एक राजकीय हत्या मानली जाते. त्यांच्यावर गोळीबार करणारे दोन व्यक्ती अज्ञात राहिल्या. हश्मी यांच्या हत्येचा आरोप तत्कालीन सरकारवर करण्यात आला. हश्मी यांच्या हत्येने भारतातील अभिव्यक्ती स्वातंत्र्यासाठी एक मोठा धक्का बसला.

 

 

१९९८- डॉ. सरोजिनी बाबर यांना पुणे विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. वसंत गोवारीकर यांच्या हस्ते सन्माननीय डी. लिट. पदवी प्रदान केली. - १९९८ साली २ जानेवारी रोजी, पुणे विद्यापीठाने डॉ. सरोजिनी बाबर यांना सन्माननीय डी. लिट. पदवी प्रदान केली. डॉ. बाबर या मराठी भाषेच्या एक प्रतिष्ठित कवयित्री, लेखिका आणि शिक्षणतज्ज्ञ आहेत. त्यांनी आपल्या साहित्यिक कार्यातून मराठी भाषेला आणि संस्कृतीला मोलाचे योगदान दिले आहे. डॉ. बाबर यांचा जन्म १९३४ साली पुण्यात झाला. त्यांनी पुणे विद्यापीठातून मराठी साहित्यात एम.ए. आणि पीएच.डी. केली. त्यांनी पुणे विद्यापीठात मराठी विभागात प्राध्यापक म्हणून कार्य केले. त्यांनी अनेक पुस्तके लिहिली आहेत, ज्यात कवितासंग्रह, कादंबऱ्या, ललित लेख आणि समीक्षा यांचा समावेश आहे. त्यांच्या कवितासंग्रहांना अनेक पुरस्कार मिळाले आहेत. डॉ. बाबर यांना त्यांच्या साहित्यिक कार्याबद्दल अनेक पुरस्कार मिळाले आहेत, ज्यात पुणे मराठी ग्रंथालयाचा "वसंत व्यास पुरस्कार", महाराष्ट्र शासनाचा "साहित्य अकादमी पुरस्कार" आणि केंद्र सरकारचा "पद्मश्री पुरस्कार" यांचा समावेश आहे. डॉ. बाबर यांची सन्माननीय डी. लिट. पदवी ही त्यांच्या साहित्यिक कार्याची आणि मराठी भाषेला आणि संस्कृतीला दिलेल्या योगदानाची एक मोठी दखल आहे.

 

 

१९९९- अमेरिकेत हिमवादळात मिल वॉकीमध्ये१४ इंच टर शिकोगामध्ये १९ इंच हिम पडला. शिकागोचे तापमान -‌‍१३°F इतके कमी झाले. - १९९९ साली १५-१६ जानेवारी रोजी अमेरिकेत एक मोठे हिमवादळ आले. या हिमवादळामुळे मिल वॉकी, विस्कॉन्सिनमध्ये १४ इंच आणि शिकागो, इलिनॉयमध्ये १९ इंच हिम पडला. शिकागोचे तापमान -१३°F इतके कमी झाले. या हिमवादळामुळे अमेरिकेच्या अनेक भागात वाहतूक ठप्प झाली, वीजपुरवठा खंडित झाला आणि अनेक घरांना नुकसान झाले. या हिमवादळामुळे अमेरिकेत मोठे आर्थिक नुकसान झाले. अमेरिकेच्या हवामान खात्यानुसार, या हिमवादळामुळे अमेरिकेला अंदाजे ७ अब्ज डॉलरचे नुकसान झाले.

 

 

२०००- संत ज्ञानेश्वरांची प्रतिमा असलेल्या चलनी नाण्याचे पंतप्रधान अटलबिहारी वाजपेयी यांच्या हस्ते प्रकाशन. - २००० साली २१ डिसेंबर रोजी, पंतप्रधान अटलबिहारी वाजपेयी यांच्या हस्ते संत ज्ञानेश्वरांची प्रतिमा असलेल्या चलनी नाण्याचे प्रकाशन करण्यात आले. हे नाणे १० रुपये किमतीचे होते आणि त्यावर संत ज्ञानेश्वरांचे चित्र आणि "ज्ञानेश्वरी" या ग्रंथाचे शीर्षक छापलेले होते. हे नाणे प्रकाशित करून, भारत सरकारने संत ज्ञानेश्वरांचे विचार आणि कार्य यांचा सन्मान केला. संत ज्ञानेश्वर हे महाराष्ट्रातील एक महान संत होते. त्यांनी "ज्ञानेश्वरी" या ग्रंथात भागवत धर्माचे सुलभ आणि समजण्यासारखे विवेचन केले आहे. "ज्ञानेश्वरी" हा मराठी साहित्यातील एक महत्त्वाचा ग्रंथ मानला जातो. संत ज्ञानेश्वरांच्या प्रतिमा असलेल्या या चलनी नाण्याचे प्रकाशन हे त्यांच्या वारशाचा गौरव करण्याचा एक चांगला मार्ग होता.

 

 

२०००- पनामा सरकारने ८५ वर्षांच्या कालखंडानंतर पनामा कालव्याचा पूर्ण ताबा घेतला. - पनामा कालवा हा जगातील सर्वात महत्त्वाच्या जलमार्गांपैकी एक आहे. हा कालवा प्रशांत महासागरामधून अटलांटिक महासागरामधील प्रवास सुलभ करतो. १९१४ साली वाहतूकीसाठी खुला करण्यात आलेला हा कालवा सुरुवातीला अमेरिकेच्या ताब्यात होता. २००० साली पनामा आणि अमेरिकेने एक नवीन करार केला. या करारानुसार, २००० साली पनामा कालव्याचा पूर्ण ताबा पनामा सरकारला देण्यात आला. या करारामुळे पनामासाठी एक ऐतिहासिक क्षण होता. या करारामुळे पनामा कालव्याचा विकास आणि देखभाल करण्यासाठी पनामा सरकारला अधिक स्वातंत्र्य मिळाले. यामुळे पनामा कालव्याचा जागतिक व्यापार आणि अर्थव्यवस्थेसाठी महत्त्व वाढला.

 

 

१९२०- अमेरिकन जीवरसायनशास्त्रज्ञ आणि विज्ञानकथालेखक आयझॅक असिमॉव्ह यांचा जन्म झाला. त्यांनी त्यांच्या कारकिर्दीत ५०० हून अधिक पुस्तके लिहिली, ज्यात विज्ञानकथा, काल्पनिक कथा, गूढकथा, आणि विज्ञान लेखनाचा समावेश आहे. त्यांच्या सर्वात प्रसिद्ध पुस्तकांमध्ये "द फाउंडेशन ट्रायलॉजी", "द रोबोट सीरीज", आणि "द गॅलेक्सियल कन्फेडरेशन सीरीज" यांचा समावेश आहे.

१९३२- अकाली दलाचे अध्यक्ष हरचंदसिंग लोंगोवाल यांचा जन्म झाला. ते एक भारतीय राजकारणी आणि सामाजिक कार्यकर्ते होते. त्यांनी पंजाबमधील अकाली दलाचे नेतृत्व केले आणि पंजाबी भाषे आणि संस्कृतीच्या संवर्धनात महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यांनी पंजाबी भाषेसाठी शिकवणी आणि इतर सुविधा उपलब्ध करून देण्यासाठी अनेक संस्था स्थापन केल्या.

१९५९- भारतीय क्रिकेटपटू कीर्ती आझाद यांचा जन्म झाला. ते एक उजव्या हाताचे मध्यमगती गोलंदाज आणि फलंदाज होते. त्यांनी भारतासाठी १९८३ च्या क्रिकेट विश्वचषक विजयी संघात खेळले होते. त्यांनी भारतासाठी ११५ एकदिवसीय सामने खेळले आणि २१८ विकेट घेतल्या. त्यांनी भारतासाठी ३३ कसोटी सामने खेळले आणि २२ विकेट घेतल्या.

१९६०- भारतीय क्रिकेटपटू रमण लांबा यांचा जन्म झाला. ते एक उजव्या हाताचे मध्यमगती गोलंदाज होते. त्यांनी भारतासाठी ३५ कसोटी सामने खेळले आणि ९७ विकेट घेतल्या. त्यांनी भारतासाठी १०२ एकदिवसीय सामने खेळले आणि २२९ विकेट घेतल्या.

 

१३१६- दिल्लीचा सुलतान अल्लाउद्दीन खिलजी याचे निधन. - १३१६: दिल्लीचा सुलतान अल्लाउद्दीन खिलजी यांचे निधन झाले. ते खिलजी घराण्यातील दुसरे सुलतान होते. त्यांनी इ.स. १२९६ ते इ.स. १३१६ या कालावधीत राज्य केले. ते एक कुशल सेनापती आणि प्रशासक होते. त्यांनी दिल्ली सल्तनतच्या विस्तारात महत्त्वाची भूमिका बजावली. अल्लाउद्दीन खिलजी हे एक महत्वाकांक्षी आणि कट्टर शासक होते. त्यांनी दिल्ली सल्तनतचा विस्तार करण्याचा प्रयत्न केला. त्यांनी दक्षिण भारतातील अनेक राज्यांवर स्वारी केली आणि त्यांची जिंक करून दिल्ली सल्तनतचे साम्राज्य विस्तारले. त्यांनी दिल्लीतील प्रशासनातही सुधारणा केल्या. त्यांनी एक मजबूत प्रशासकीय यंत्रणा उभारली आणि कर प्रणालीचा सुव्यवस्थितपणे अंमलबजावणी केली. अल्लाउद्दीन खिलजीचे निधन हे दिल्ली सल्तनतसाठी एक मोठा धक्का होता. त्यांच्या निधनानंतर दिल्ली सल्तनतची स्थिती बिघडली आणि त्यात अनेक यादवी झाले.

 

 

१९३५- स्वातंत्र्यसैनिक, टिळकांच्या विचारसरणीचे मध्य प्रांताचे काँग्रेस नेते, वकील मोरेश्वर वासुदेव तथा नरकेसरी अभ्यंकर यांचे निधन. (जन्म: १९ ऑगस्ट १८८६) नरकेसरी अभ्यंकर हे मध्य प्रदेशातील एक ज्येष्ठ स्वातंत्र्यसैनिक होते. ते टिळकांच्या विचारसरणीचे एक निष्ठावान अनुयायी होते. त्यांनी मध्य प्रदेशातील स्वातंत्र्य चळवळीत महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यांनी काँग्रेसचे अनेक पदे भूषवली. अभ्यंकर यांनी १९०५ च्या बंगालच्या फाळणीच्या वेळी ब्रिटिश सरकारच्या विरोधात लढा दिला. त्यांनी १९१९ च्या रोलेट अॅक्टच्या विरोधातही लढा दिला. १९२० मध्ये त्यांनी असहकार चळवळीत भाग घेतला. त्यांनी १९२२ च्या चले जाव चळवळीतही भाग घेतला. अभ्यंकर हे एक प्रतिभावान वकीलही होते. त्यांनी अनेक सामाजिक आणि राजकीय प्रश्नांवर वकील केले. त्यांनी अस्पृश्यता निर्मूलनासाठीही काम केले. अभ्यंकर यांच्या निधनाने मध्य प्रदेशातील स्वातंत्र्य चळवळीला मोठा धक्का बसला. ते एक महान स्वातंत्र्यसैनिक आणि समाजसुधारक होते. त्यांचे कार्य कायम लक्षात राहील.

 

 

१९४३- हुतात्मा वीर भाई कोतवाल यांचे निधन. - ते भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यातील एक वीर योद्धा होते. त्यांनी ब्रिटिश शासनाविरुद्ध लढा दिला. ते २६ जानेवारी १९३२ रोजी लंडनमध्ये ब्रिटिश सरकारच्या विरोधात एका मोर्चात सहभागी झाले होते. या मोर्चात त्यांना ब्रिटिश पोलिसांनी गोळ्या घातल्या आणि ते शहीद झाले. वीर भाई कोतवाल हे एक तरुण विद्यार्थी होते. ते ब्रिटिश राजवटीविरुद्धच्या लढ्यात सहभागी होण्यासाठी लंडनला गेले होते. त्यांनी २६ जानेवारी १९३२ रोजी ब्रिटिश सरकारच्या विरोधात एका मोर्चात भाग घेतला. या मोर्चात त्यांनी ब्रिटिश सरकारच्या अत्याचारांविरोधात जोरदार घोषणाबाजी केली. ब्रिटिश पोलिसांनी या मोर्चावर लाठीचार्ज केला आणि गोळीबार केला. या गोळीबारात वीर भाई कोतवाल शहीद झाले. वीर भाई कोतवाल यांचे शहीद होणे हे भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यासाठी एक मोठा धक्का होता. ते एक महान स्वातंत्र्यसैनिक होते आणि त्यांच्या शहिदीला भारतात मोठ्या प्रमाणात आदराने पाहिले जाते.

 

 

१९४४- अस्पृश्यता निवारण हे जीवनध्येय मानलेले व्यासंगी समाजसुधारक महर्षि विठ्ठल रामजी शिंदे यांचे १९४४ मध्ये निधन झाले. ते १८७३ मध्ये जन्मले होते. त्यांनी अस्पृश्यता निर्मूलनासाठी अनेक चळवळी केल्या. त्यांनी "अस्पृश्यता हा एक सामाजिक रोग आहे" हे मत मांडले. त्यांनी अस्पृश्यांना शिक्षण देण्यासाठी आणि त्यांच्या सामाजिक उन्नतीसाठी अनेक संस्था स्थापन केल्या.

१९५२- व्यक्तींचे पुतळे करणारे महान शिल्पकार जो डेव्हिडसन यांचे १९५२ मध्ये निधन झाले. ते १८८० मध्ये जन्मले होते. त्यांनी भारतातील अनेक महान व्यक्तींच्या पुतळ्यांचे निर्माण केले. त्यात महात्मा गांधी, जवाहरलाल नेहरू, सरदार वल्लभभाई पटेल, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचा समावेश आहे. त्यांचे पुतळे त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाचा आणि कार्याचा उत्तम परिचय देतात.

१९८९- मार्क्सवादी विचारसरणीचे पथनाट्यकार, लेखक, दिगदर्शक, कवि आणि गीतकार सफदर हश्मी यांचे १९८९ मध्ये निधन झाले. ते १९५४ मध्ये जन्मले होते. त्यांनी अनेक पथनाट्य, नाटक, कविता आणि गीते लिहिली. त्यांच्या साहित्यात मार्क्सवादी विचारसरणीचा प्रभाव स्पष्टपणे दिसून येतो. त्यांनी समाजातील अन्यायाविरुद्ध आवाज उठवला.

 

१९९९- भारतीय कम्युनिस्ट पक्षाच्या नेत्या आणि महिला चळवळीतील कार्यकर्त्या विमला फारुकी यांचे १९९९ मध्ये निधन झाले. ते १९२१ मध्ये जन्मले होती. त्यांनी भारतीय कम्युनिस्ट पक्षात अनेक पदे भूषवली. त्यांनी महिलांच्या हक्कांसाठी आणि सामाजिक न्यायासाठी अनेक लढाया लढल्या.

 

२००२- पर्यावरणवादी अनिल अग्रवाल यांचे २००२ मध्ये निधन झाले. ते १९३९ मध्ये जन्मले होते. त्यांनी पर्यावरण रक्षणासाठी अनेक चळवळी केल्या. त्यांनी "पर्यावरण हे आपले जीवन आहे" हे मत मांडले. त्यांनी पर्यावरण संवर्धनाचे महत्त्व लोकांमध्ये जागरूकता निर्माण केली.

 

२०१५- भारतीय शास्रज्ञ वसंत गोवारीकर यांचे २०१५ मध्ये निधन झाले. ते १९३१ मध्ये जन्मले होते. त्यांनी शास्राच्या अनेक शाखांमध्ये उल्लेखनीय कामगिरी केली. त्यांनी "भारतीय शास्राचे विकास" या विषयावर अनेक ग्रंथ लिहिले. त्यांनी भारतीय शास्राच्या विकासात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.